عضویت مقامات در فیس‌بوک جرم نیست؟

 هیچ‌کس فراموش نکرده که حضور شبکه‌های اجتماعی در ایران چه آرام آغاز شد و چه راحت در حال پذیرفته شدن بود و فیس‌بوک نیز به عنوان یکی از این شبکه‌ها که جذابیتش از سایرین بیشتر بود، جای خود را در میان فارسی‌زبانان باز کرد تا صاحب زبان فارسی نیز شود اما وقایع سال 88 و جنبه امنیتی یافتن این شبکه ابتدا منجر به فیلتر چندروزه و سپس منتهی به فیلتر دائمش شد و بعید به نظر می‌رسد تا سال‌ها این ماجرا رفع شود.
اما حال شخصی رئیس‌جمهور شده که در دوران تبلیغات انتخاباتی‌اش صراحتا از رفع فیلتر فیس‌بوک سخن به میان آورده و اتفاقا این ظرفیت اجتماعی آنلاین نیز در اطلاع‌رسانی درباره دیدگاهایش در دوران انتخابات نقش موثر داشت و هم‌اکنون نیز در این فضای اطلاع‌رسانی - سرگرمی آنلاین، کمپینی تحت عنوان «درخواست از روحانی برای رفع فیلتر فیس‌بوک» به راه افتاده و دولت در مسیری قرار گرفته که نمی‌تواند درباره این مسئله سکوت کند.
در همین راستا محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه صفحه فیس‌بوکش را فعال کرده و آن‌گونه که از گفته‌هایش بر می‌آید در رفتاری هوشمندانه قصد دارد از این ظرفیت برای دیپلماسی عمومی استفاده کند که امری بسیار ارزشمند است و بابت این ابتکار عمل می‌بایست وی را تحسین کرد، چرا که در همین مدت کوتاه، صفحه فیس‌بوک او از چند ده هزار عضو عبور کرده و در مدت‌زمانی کوتاه، احتمالا یک رسانه بزرگ خواهد بود که بیش از یک میلیارد و صد میلیون نفر عضو فیس‌بوک می‌توانند مواضع ایران را در سیاست خارجه از این طریق پی بگیرند و حتی برای مسئول دستگاه دیپلماسی ایران، کامنت بگذارند!
وب‌سایت آیت‌الله هاشمی نیز ظاهرا در همین راستا یکی از گفته‌های چندی پیش رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی بر لزوم بهره‌برداری از این شبکه را برجسته کرده است. در بخشی از این سخنان که به تحولات منطقه اشاره شده، تاکید شده بود: «... این‌گونه انفجار اطلاعات دیگر بسته نمی‌شود البته عوارض بدی هم دارد اما ما برخلاف عده‌ای که فکر می‌کنند این جریان‌ها خطرناک است فکر می‌کنیم این جریان به سعادت بشریت کمک می‌کند و چیز مبارکی در دنیاست. امروز یک صفحه فیس‌بوک که هزینه‌ای برای مردم ندارد تبدیل به موضوعی خبری در تمام تلویزیون‌ها و دستگاه‌های دنیا می‌شود».
این گفته‌ها و عملکرد اما گام‌هایی در راستای تسهیل امر برای رایزنی روحانی و پیگیری رفع فیلتر فیس‌بوک شد تا این پدیده تنها زمانی که مشکل امنیتی در پی داشته باشد، فیلتر شود و در غیر این‌صورت با این شبکه نیز همچون دیگر شبکه‌ها برخورد شود و تنها صفحات دارای موارد خلاف امنیتی یا توهین‌آمیز و ... فیلتر شود و از فیلتر کلی درآید و حتی در این گمانه‌زنی‌ها، وقوع این اتفاق را تا انتهای شهریورماه اعلام کردند.
در این میان، برخی وب‌سایت‌ها در تدارک یک سلسله حملات و آغاز پیاده‌سازی آن هستند و رفع فیلتر فیس‌بوک را «پروژه‌ای امنیتی» خوانده‌اند! اما به جز این ادعای غیرقابل اثبات که احتمالا در راستای واداشتن دولت به عقب‌نشینی از این ماجرا طرح شده، یک اتهام بزرگ نیز متوجه هاشمی و به‌ویژه ظریف شده که حضور رسمی در فیس‌بوک دارد و آن هم، غیرقانونی بودن این حضور است!
آنچه مسلم است، این حضور هر چه باشد، غیرقانونی نیست و در این زمینه خلاء قانونی وجود دارد. طبق گفته‌ مسئولان (از جمله مهدی اخوان بهابادی دبیر شورای‌عالی فضای مجازی)، عضویت در این شبکه‌ها به‌طور طبیعی جرم نیست اما دور زدن سامانه فیلترینگ کشور طبق قانون جرم محسوب می‌شود و طبق همین گفته با توجه به آنکه معمولا مقاماتی در این سطح به اینترنت بدون فیلتر دسترسی دارند، ممکن است اساسا ظریف نیاز به فیلترشکن نیز نداشته باشد و جرمی مرتکب نشده باشد!
البته مسئولان قضایی در حوزه فیلترینگ حتی استفاده از فیلترینگ را نیز جرم ندانسته‌اند و پیش‌تر اعلام شده بود در قانون در این زمینه تصریحی نشده و در واقع قانون در این‌باره سکوت کرده است اما برابر بند ج ماده 25 قانون جرایم رایانه‌ای مصوب 1388، خرید، فروش و انتشار فیلترشکن‌ها و آموزش روش‌های عبور از سامانه‌های فیلترینگ جرم است اما در قانون استفاده از آن (شاید به واسطه عدم دقت نظر در استفاده از کلمات حین قانون‌گذاری) جرم اعلام نشده و مجازاتی نیز برایش تعیین نشده مگر آنکه این قانون اصلاح شود و پس از آن، استفاده از فیلترشکن نیز همچون فروش و توزیعش جرم محسوب شود.
در حال حاضر نیز حجم استفاده از پروکسی در کشور آنچنان بالا است و حتی بنابر آماری که پایگاه World Internet Stats منتشر کرده، جمعیت کاربران فیس‌بوک در خاورمیانه در حدود 23 میلیون نفر اعلام شده است که کاربران ایرانی 46 درصد آن را تشکیل می‌دهند. بنابراین آمار کاربران ایرانی رقمی در حدود 11 میلیون نفر می‌شود! اگر نیمی از این آمار نیز صحت داشته باشد، بنابراین شرایط کاملا مشخص است و به نظر می‌رسد فیلتر کلی این مجموعه تنها و تنها منجر به لوث شدن فیلترینگ می‌شود و اگر استناد قانونی فوق را اشتباه بپنداریم، بنابراین میلیون‌ها جرم روزانه در این زمینه رخ می‌دهد!
به گزارش تابناک در عین حال اگر برخی در پی آن هستند که فیلترینگ کلی فیس‌بوک به فیلترینگ موردی برخی صفحات محدود نشود، حداقل نباید این فرصت را گرفت که مسئولان کشور از این فضا به نفع اطلاع‌رسانی برای ایران بهره‌برداری کنند و با جهانیان که حدود یک‌ششم آنها عضو این شبکه هستند، سخن بگویند.
غول‌های رسانه‌ای جهان وابسته به آمریکا و اروپا به قدر کافی گفته‌های در راستای مصالح ایران را بایکوت و گفته‌های خلاف مصالح ایران را برجسته می‌کنند؛ لذا توصیه می‌شود که برخی جریانات، دیگر در راستای مصالح دشمن حرکت نکنند و مسئولان را از این رسانه بزرگ نیز محروم نسازند. حتی اگر راضی به دسترسی عموم مردم به فیس‌بوک نمی‌شویم، حداقل این ابزار دیپلماسی عمومی را از رئیس دستگاه دیپلماسی کشور نگیریم. فراموش نکنیم در جهان امروز برای رساندن «کلام حق»، هرچه صدا بلندتر و رساتر باشد، افکار عمومی جهان بیشتر و سریع تر همراه خواهد شد و فیس‌بوک یکی از بزرگ‌ترین این بلندگوهاست و الا اکثر رهبران کشورهای قدرتمند جهان، در این شبکه حضور فعال نداشتند.