ایران در تسخیر کارتریج‌های تقلبی

حتی اعمال نظرهای ارگان‌های مربوطه که در برهه‌های زمانی گوناگون به طور موقتی صورت گرفته است، نتواسته است گره از این مشکل بازار باز کرده و به این ترتیب سود حاصل از این آشفته بازار روز به روز به مذاق فعالانش شیرین‌تر می‌شود. کارشناسان معتقدند اعمال نظرهای قانونی در مورد این بازار چندان سخت گیرانه نبوده و به نظر می‌رسد مسوولان امر در بخش خصوصی نظیر اتحادیه و... تمایلی به سر و سامان گرفتن بازار این کالا ندارند. چرا که این اعمال قانون‌ها در حد توصیه‌های دوستانه(توصیه‌هایی منوط بر اظهار طرح بودن کالا از جانب فروشنده به خریدار) به فعالان این بازار بوده و چندان جنبه بازدارندگی وبرخوردی نداشته است.به همین دلیل بازار این کالا بسیار آشفته و بی‌نظم و البته به شدت پر سود است.
کارشناسان و فعالان حوزه کامپیوتر که لقب« بازار بی متولی» را به بازار مواد مصرفی حوزه ماشین‌های اداری داده‌اند می‌گویند، سود حاصل از فروش کارتریج‌های تقلبی برای عرضه کننده با اظهار به طرح بودن آنها در حدود 40 تا 50 درصد است و در صورتی که کارتریج طرح در جعبه اورجینال و به اسم اورجینال به فروش برسد با سودی در حدود 400 درصد به فر وش می‌رسد. با توجه به این موضوع واردکننده و فعال بازار خود را به آب و آتش می‌زند تا چنین سودی را از دست ندهد.
اما این اواخر گویا در پی پیگیری و اصرار برخی از گروه‌های شرکتی با عنوان تولید یا عرضه‌کننده نمونه‌های اورجینال، اتحادیه تصمیم‌های جدیدی در این رابطه گرفته و بیانیه‌هایی نیز صادر کرده است. تصمیم‌هایی که بنا بر اعلام کارشناسان خدا می‌داند تا چه حد باید به اجر‌ای آنها امیدوار بود!

** تصمیم‌های جدید برای بازاری آشفته و پر سود
اگر چه بر پایه شنیده‌ها از فعالان صنف ماشین‌های اداری، رییس سابق و مرحوم اتحادیه صنف رایانه (کاشانی) تلاش‌های بسیاری برای مقابله با عرضه کارتریج‌های تقلبی و طرح در بازار کرده بود و شاهد ثمره این تلاش‌ها نبود، اما انتظار می‌رفت روسای بعدی ادامه‌دهنده راه وی در رابطه با این جریان مهم باشند.
اما اتحادیه صنف فناوران رایانه استان تهران که با ریاست فردی از رسته ماشین‌های اداری اداره می‌شود تنها گاهی توصیه‌هایی در رابطه با عرضه کارتریج‌های تقلبی و طرح به عرضه‌کنندگان کرده و از آنها درخواست می‌کرد حین معامله انصاف و وجدان را در نظر گیرند، حالا گویا این بی‌توجهی به توصیه‌ها یا کوچک شمردن این موضوع (عرضه کالای تقلبی و طرح به اسم اورجینال در بازار) از جانب اتحادیه، در نهایت به اعتراض و شکایت شرکت‌های عرضه‌کننده مواد مصرفی اورجینال ختم شده و اتحادیه را به اتخاذ تصمیم‌های جدید واداشته است.
چرا که طی روزهای اخیر اتحادیه صنف فناوران رایانه استان تهران بخشنامه‌ای صادر و اعلام کرده که فروش و توزیع کارتریج و تونر‌های غیر اصل در بازار ممنوع است و از فروش چنین کالاهایی در بازار خودداری می‌شود. بر اساس این بخشنامه واردکنندگان، توزیع کنندگان و فروشندگان مواد مصرفی که اقدام به عرضه و فروش کالاهای غیراصل در جعبه‌های شبیه اصل می‌کنند تا پایان اردیبهشت فرصت دارند نسبت به جمع آوری این کالاها از فروشگاه‌های خود اقدام کنند. در غیراین صورت با آنها برخورد قضایی می‌شود که یکی از پیامدهای آن پلمب واحد صنفی متخلف است.
انتشار چنین بخشنامه‌ای با چنین تیتر داغی موجب شد که شرکت‌های تولید کننده (که بنا بر اعلام گروهی خود از رسته مونتاژکنندگان نمونه‌های طرح به اسم کالاهای ایرانی هستند) و همچنین واردکنندگان کالاهای اورجینال دچار این تصور شوند که در کل فروش کالاهای طرح در بازار ممنوع است.اما طی تماسی که «دنیای اقتصاد» با اتحادیه صنف رایانه استان تهران داشت اعلام شد که اتحادیه نمی‌تواند در مقابل عرضه تمام کارتریج‌های طرح در بازار مانع ایجاد کند.
بر اساس اعلام اتحادیه صنف رایانه استان تهران، همانطور در متن بخشنامه آمده است، این نهاد با نمونه‌های طرح که در بسته‌بندی‌های شبیه به اصل و با نام اورجینال به بازار عرضه شده‌اند برخورد می‌کند.
آقا میری، مسوول ارتباط با رسانه این اتحادیه به «دنیای اقتصاد» افزود: اتحادیه این شرایط را فراهم کرده است که اگر فردی برای واردات کالای بدون مارک اقدام می‌کند از طریق اتحادیه برندی برای کالا ثبت کند و برای واردات اقدام کند.ولی آن را به اسم کالای اورجینال به فروش نرساند و به مشتری اطلاعات دقیق و صادقانه بدهد. وی افزود: در غیر این صورت در صورتی که هر گونه آسیبی به دستگاه استفاده کننده کارتریج طرح یا تقلبی وارد شود، فروشنده کارتریج مسوول است، مگر اینکه قبل از فروش، مشکلات احتمالی را به طور کتبی به خریدار اعلام کرده باشد!

** محیط زیست هم وارد عمل شد
بر اساس اعلام کارشناسان و فعالان بازار، عرضه و توزیع و حتی استفاده از کارتریج‌های تقلبی و حتی تماس با پودر این کارتریج‌ها می‌تواند به شدت خطر ناک باشد. بر این پایه سازمان محیط زیست اعلام کرده است فعالیت کارخانه یا کارگاه‌های فعال در این حوزه باید در شهرهای صنعتی صورت گیرد نه در مرکز شهر !
در این رابطه شربتی مدیر عامل شرکت تارا مشاور، به «دنیای اقتصاد» گفت: طبق ماده 12 و 13 قانون محافظت و جلوگیری از آلودگی محیط زیست، شرکت‌های تولید‌کننده تونر و کارتریج تنها حق فعالیت در شهرهای صنعتی را دارند. اتحادیه صنف رایانه استان تهران هم با بیان این مطلب که کارتریج‌های غیر اصل برای سلامت دستگاه‌ها ممکن است مشکل ایجاد کنند گفت: تماس مستقیم با پودر و مواد شیمیایی این کارتریج‌ها نیز برای سلامت مضر است و ممکن است سرطانزا باشد!
اصل کدام است و غیر اصل کدام!
حقیقت این است که تشخیص کارتریج‌های اورجینال از انواع refill یا recycle موجود در بازار (که در اصطلاح فارسی شارژی یا بازسازی شده خوانده می‌شود)، با توجه به وضعیت ظاهری، نوع بسته‌بندی و کلیه موارد دیگر، برای مصرف‌کننده کاری دشوار و حتی غیرممکن است. اگر برای خرید کارتریج به خیابان ایرانشهر یا یکی از مراکز خرید و فروش کامپیوتر مراجعه کنید و دو نمونه طرح و اورجینال را با هم مقایسه کنید به سختی متوجه تمایز این کارتریج‌ها خواهید شد. به گفته فعالان بازار توجه به قیمت کارتریج، دقت زیاد به جعبه، نوع بسته‌بندی و همچنین هولوگرام روی کارتریج تنها راه‌های تمایز نمونه اصل از تقلبی است.
موسویان، مدیر فروش شرکت ایران اچ پی دراین باره گفت: اگر مصرف کننده مشاهده کرد که قیمت کارتریج ده درصد کمتر از قیمت واقعی بازار است باید به اصل‌‌بودن این کالا شک کند. وی افزود: اگر چه تشخیص کارتریج اورجینال از تقلبی کار سختی است، ولی بادقت فراوان روی رنگ آبی جعبه، هولوگرام و فونت کلمات تایپ شده می‌توان تا حدودی به اصل‌‌بودن کارتریج پی برد.

** کارتریج‌های تقلبی از کجا می‌آیند؟
عرضه گسترده نمونه‌های تقلبی در بازار مواد مصرفی ماشین‌های اداری به هر اسمی (طرح، غیر اورجینال، شارژی و...) این سوال را نزد اکثریت به وجود آورده است که این کارتریج‌ها چگونه و از چه طریقی وارد بازار می‌شوند؟ این سوالات با توجه به قوانین و مقررات گمرکی و وارداتی در رابطه با ممنوعیت واردات کالاهای تقلبی وجهه دیگری به خود گرفته و این پرسش را که چگونه این کالاها از مجرای قانونی وارد کشور شده و به بارکد و برچسب شبنم مزین می‌شوند، به وجود می‌آورد.
حقیقت این است که کارتریج‌های تقلبی که به اسم طرح اچ پی در بازار موجودند،در حقیقت نمونه‌های بدون مار کی هستند که در قطعات منفصله (در دو قطعه) با تعرفه چهار درصد از سوی چین به ایران فرستاده شده و پس از ورود این قطعات در دفاتر یا کارگاه‌های زیرزمینی در خیابان ایرانشهر و ... اسمبل شده و در جعبه‌های کارتریج‌های اصل اچ پی قرار گرفته و به اسم طرح یا حتی اورجینال که با تعرفه 15 درصدی وارد بازار می‌شوند،در بازار به فروش می‌رسند.
شربتی، مدیرعامل شرکت تارا مشاور، تولیدکننده‌ کارتریج، در این‌باره به «دنیای اقتصاد» گفت: کارتریج‌های تقلبی و طرح موجود در بازار در ایران اسمبل شده و چین هیچ کارتریج طرحی به هیچ کجای دنیا ارسال نمی‌کند.
به گفته وی،طبق بررسی‌های انجام شده روی اسناد اتاق بازرگانی ایران و چین، مشخص شده است که هیچ کارتریج غیراورجینالی به اسم اچ پی از سوی چین نه به ایران و نه به هیچ کشور دیگری ارسال نشده است و این کپی کاری برندی تنها به دلیل محبوبیت برند اچ پی در بازار است. وی با بیان این مطلب که اکثرا کارتریج‌های طرح به صورت نمونه‌های بدون مارک یا با نام compatible (سازگار) با پرینترهای اچ پی از گمرک عبور می‌کنند گفت: این کارتریج‌ها در کارگاه‌های زیرزمینی در جعبه‌های اورجینال یا جعبه‌هایی که در ایران ساخته شده‌اند به اسامی طرح یا حتی اورجینال به فروش می‌رسند.

** نظر کارشناسان
گستردگی عرضه نمونه‌های تقلبی در بازار مواد مصرفی در حدی است که به سختی می‌توان یک فروشنده اورجینال فروش صرف را در بازار یافت. به عبارتی بازار مواد مصرفی را کالاهای غیر اورجینال در دست گرفته‌اند. شنیده می‌شود تنها حدود 3 تا 5 درصد بازار این کالاها در اختیار کالاهای اورجینال است و مابقی بازار را نمونه‌های غیر‌اورجینال به خود اختصاص داده‌اند.
رییس اتحادیه صنف رایانه نیز حجم بازار غیر‌اورجینال‌های کارتریج را در حدود 90 تا 92 درصد اعلام کرده است. شرکت تارا مشاور یکی از عرضه‌کنندگان کارتریج‌های ایرانی هم اعلام کرده است در پی بررسی‌های صورت گرفته مشخص شده است که حجم نمونه‌های اورجینال در بازار کارتریج در حد بسیار ناچیزی است. به همین دلیل کارشناسان و فعالان بازار چندان به این موضوع که بخشنامه صادر شده از سوی اتحادیه می‌تواند تغییری در شرایط بازار ایجاد کند امید ندارند. به گفته آنها در شرایطی که تقریبا کل نیاز بازار را نمونه‌های طرح و غیر اورجینال تشکیل می‌دهند، نمی‌توان امید داشت کسبه از خیر سود بسیار زیاد آن بگذرند. به همین دلیل امیدی به اجرای این طرح نیست.
شربتی مدیرعامل شرکت تارا مشاور همچنین به «دنیای اقتصاد» گفت: ما در کل با عرضه نمونه‌های طرح اچ پی در بازار مشکل داریم و سوالی که داریم این است که چگونه کالایی که طبق قانون ورودش به بازار ممنوع است از گمرک ترخیص می‌شود؟
چرا که طبق قانون امور گمرکی، ورود کالایی که مشابه کالای اصل باشد به کشور ممنوع است. اما این کالاها به راحتی وارد بازار می‌شوند و طرح شبنم هم می‌گیرند. در این رابطه گمرک اعلام کرده است، این کالاها به صورت قطعات منفصله و بدون مارک وارد کشور می‌شوند و گمرک هم آنها را بدون هیچ مشکلی ترخیص می‌کند